بررسی فیلم‌های جنایی که براساس پرونده‌های جنجالی ساخته شده‌اند؛ نور صدا جنایت

چند‌سالی است با جنجالی‌شدن تعدادی از پرونده‌های جنایی در رسانه‌ها و فضای مجازی تمایل کارگردانان به ساخت فیلم براساس این پرونده‌ها بیشتر شده است. تجربه ساخت این فیلم‌ها نشان داده، مانند پرونده واقعی، روایت فیلم هم پر‌مخاطب بوده است. این هفته سراغ تعدادی از این فیلم‌ها رفته‌ایم که براساس پرونده‌های واقعی روایت شده‌اند.

طلاخون
سال تولید: ۱۳۹۹ کارگردان: ابراهیم شیبانی
بازیگران‌: بهار قاسمی، شهاب حسینی، حسام منظور، ترنم کرمانیان، زری خوشکام
خلاصه فیلم: «طلاخون» درباره زنی است که با داشتن فرزندی معلول و شوهری زندانی،بامشکلات مالی متعددی دست و پنجه نرم می‌کند.اودراین شرایط تصمیم مرگباری می‌گیردکه مسیر زندگی‌‌اش را تغییر می‌دهد.او با کشتن زنان،از آنها سرقت می‌کند.
واقعیت پرونده: گفته شده، این پرونده برگرفته از ماجرای قتل‌های مهین قدیری، نخستین قاتل سریالی زن در ایران است. مهین که در زمان وقوع قتل‌ها ۳۲ سال داشت، طعمه‌های خود را از میان پیرزنانی که در اماکن زیارتی حضور داشتند، انتخاب می‌کرد و به بهانه رساندن آنها به مقصد‌، قربانیان را سوار خودروی رنو ۵ کرم رنگ خود می‌کرد. سپس با خوراندن آبمیوه مسموم آنها را بیهوش می‌کرد و پس از خفه‌کردن قربانیان، اموال و طلاهایشان را سرقت کرده و اجساد را در حاشیه شهر رها می‌کرد. او بعد از دستگیری انگیزه خود را از این قتل‌ها فقر و بیماری فرزندش عنوان کرده بود. قربانیان مهین قدیری پنج زن میانسال و یک مرد بودند و اولین کسی که مهین قدیری به قتل رساند مرد صاحب‌خانه بود. مهین قدیری پاییز ۱۳۸۹ به دار مجازات آویخته شد و به این ترتیب مهر پایان بر این پرونده خورد.

لانتوری
سال تولید: ۱۳۹۴
کارگردان: رضا درمیشیان
بازیگران: نوید محمدزاده و مریم پالیزبان
خلاصه فیلم: پسر جوانی(نوید محمدزاده)به نام«پاشا» که سردسته باند تبهکارانه لانتوری است، عاشق دختری به نام مریم (مریم پالیزبان)می‌شود.مریم یک روزنامه‌نگار وکنشگر اجتماعی‌ست.مریم بارها پاشا راکه به‌دلیل علاقه بسیارباعث زحمت و مزاحمت اومی‌شود، از خود می‌راند. پاشا که به‌صورت بیمارگونه‌ای به او دل بسته است،پس ازتلاش‌های بسیار درجهت جلب توجه مریم، سرانجام ناامید می‌شود و ازسر خشم فراوان و حس سرخوردگی عصیان می‌کند. او تصمیم می‌گیرد به صورت مریم اسید بپاشد.
روایت واقعی‌: گفته شده این فیلم از ماجرای آمنه بهرامی ساخته شده است اولین پرونده اسیدپاشی ایران که جنجالی شد.آمنه دارای کاردانی رشته الکترونیک از دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلام‌شهراست که پس ازفارغ‌التحصیل‌ شدن در رشته الکترونیک درشرکت‌های مختلف مهندسی پزشکی مشغول به‌کار شد. او درسال ۱۳۸۳مورد حمله اسیدپاشی فردی به نام مجید از همکلاسان سابق خود در دانشگاه قرارگرفت و این ماجرامنجر ‌به نابینایی وی شد.مجید چند سال ازآمنه کوچک‌تر بود و به‌همین خاطر دختر جوان به او جواب رد داد. مجید ۱۲آبان سال ۱۳۸۳ در حوالی محله سیدخندان تهران با تعقیب‌کردن آمنه روی صورت او اسید ریخت که با پیگیری آمنه حکم قصاص صادر شد، اما در روز اجرا دختر جوان از قصاص گذشت و مجید را بخشید.

عنکبوت
سال تولید: ۱۳۹۸
کارگردان: ابراهیم ایرج‌زاد
بازیگران: محسن تنابنده، ساره بیات، ماهور الوند، شیرین یزدان‌بخش
خلاصه داستان: نقش اول فیلم مردی است که یک روز همسرش با راننده‌ای مواجه می‌شود که او را روسپی می‌پندارد. سعید غرق در خشم به دنبال انتقام است. زنان فاحشه را ریشه همه بدی‌ها می‌بیند و تصمیم می‌گیرد با از بین بردن فاحشه‌ها جامعه را از شر گناه و فساد خلاص کند.
واقعیت پرونده: ماجرای قتل‌های عنکبوتی که در سال ۷۹ تا ۸۰ در مشهد اتفاق افتاد، یکی از مهم‌ترین پرونده‌های جنایی و خبرساز طی دو دهه اخیر است. سعید حنایی از مرداد ۱۳۷۹ تا مرداد ۱۳۸۰، ۱۶ زن را به قتل رساند. او سراغ زنان روسپی می‌رفت و آنها را به بهانه برقراری ارتباط با خود همراه و بعد از خفه‌کردن آنها، جسدشان را در شهر رها می‌کرد. در‌حالی که سعید حنایی مدعی بود با اعتقادات مذهبی مرتکب این قتل‌ها شده، نماینده دادستان با رد این موضوع اعلام کرد او با ۱۳ نفر از قربانیانش ارتباط جنسی بر قرار کرده بود. ۲۸ فروردین ۱۳۸۱، حکم اعدام سعید حنایی معروف به قاتل عنکبوتی اجرا شد.

ماهی و گربه
سال تولید: ۱۳۹۲
کارگردان: شهرام مکری
بازیگران‌: عبد آبست، بابک کریمی، سعید ابراهیمی‌فر، پدرام شریفی، سیاوش چراغی‌پور، فراز مدیری
خلاصه فیلم‌: چنددانشجوی دختروپسر برای شرکت درجشن بادبادک‌بازی به شمال کشور رفته‌اند.درهمسایگی کمپ کوچک آنها، کلبه-رستورانی قرارداردکه سه مردساکن آن هستند.رستوران به گوشت احتیاج داردوجزاین جوان‌هاشکاری درآن‌اطراف نیست.
روایت واقعی: گفته می‌شود این فیلم براساس یک پرونده واقعی مربوط به سال ۱۳۷۷ ساخته شده که در یک رستوران بین‌راهی در شمال کشور رخ داده است. در این رستوران از گوشت انسان برای پخت غذا استفاده می‌شد که پس از افشای این موضوع، متهمان دستگیر و به اعدام محکوم شدند. سابقه رسمی از این پرونده وجود ندارد و به‌نظر می‌رسد با توجه به عمق جنایت در آن زمان تصمیم بر مخفی نگهداشتن ماجرا بوده است.

علفزار
سال تولید‌: ۱۴۰۰
کارگردان‌: کاظم دانشی
بازیگران: پژمان جمشیدی، سارا بهرامی و ستاره پسیانی
خلاصه فیلم: شش مرد به صورت غیرقانونی وارد یک مراسم خانوادگی در باغی می‌شوند و پس از حبس‌کردن مردان، به زنان تجاوز می‌کنند. بازپرس که قصد رسیدگی عادلانه به ماجرا را دارد، با ممانعت دادستان به سفارش شهرداری مواجه می‌شود که اعضای خانواده‌اش در این ماجرا مورد تجاوز قرار گرفته‌اند و از ترس از دست‌دادن موقعیت خود، اعضای خانواده‌اش را مجبور به رضایت می‌‌کند؛ اما عروس خانواده حاضر به رضایت نیست.
واقعیت پرونده‌: گفته شده، داستان این فیلم الهام‌گرفته از ماجرای واقعی و تجاوز گروهی در خمینی‌شهر اصفهان در سال ۱۳۹۰ است. در این پرونده به شش زن تجاوز شده بود. متجاوزان ۹ مرد بودند که به باغی یورش برده و شش زن را مقابل چشمان همسر و فرزندانشان مورد تجاوز قرار داده بودند. نکته عجیب این پرونده آن بود که چهار تن ازمتجاوزان برادربودند. چهار نفر از متهمان حادثه خمینی‌شهر به اعدام محکوم شدند که حکم اعدام این چهار تن در بیستم مهر‌ماه همان سال در ملا عام اجرا شد.

هزارتو
سال تولید ۱۳۹۷
کارگردان: امیر حسین ترابی
بازیگران: شهاب حسینی، ساره بیات، پژمان جمشیدی
خلاصه فیلم: بردیا پسربچه‌ای است که گم شده و پدرش (شهاب حسینی) هراسان در حال دویدن در خیابان است و این مسأله را به پلیس اطلاع می‌دهد که فرزندش گم شده. این موضوع باعث ورود افراد دیگری به ماجرا می‌شود.
واقعیت پرونده‌: گفته شده این فیلم براساس پرونده ناپدید شدن محمد‌امین پنج ساله در شهرستان جوین استان خراسان‌رضوی است. اواخر ماه رمضان سال ۱۳۹۲، پدر محمدامین با مراجعه به مأموران پلیس شهر نقاب در استان خراسان‌ رضوی از ناپدید شدن مرموز پسر۵ساله‌اش خبرداد وبه مأموران گفت«چند دقیقه دیرتر از زمان تعطیلی کلاس ورزش محمدامین به محل باشگاه رسیدم و با غیبت او مواجه شدم. بعد از اینکه داخل باشگاه رفتم متوجه شدم مسئولان باشگاه لباس محمدامین را تنش کرده و او را دم در فرستاده‌اند. در ادامه با کمک مسئولان باشگاه خیابان‌های اطراف را جست‌وجوکرده اما هیچ اثری از پسرم نیافتیم.»چند روز بعد مردی با پدر محمد‌امین تماس گرفت و درخواست۵۰۰ سکه بهار آزادی برای رهایی پسر‌بچه کرد. مأموران با ردیابی این تماس به مرد تبهکاری رسیدند که ۱۷سال ازعمرش را درزندان گذرانده بود. اودستگیر شد اما درتحقیقات اولیه منکر اطلاع از سرنوشت پسر بچه شد و پس از انتقال به بازداشتگاه جان باخت تا راز این پرونده سر‌به‌مهر باقی بماند.

بی‌بدن
سال تولید‌: ۱۴۰۲
کارگردان‌: مرتضی علیزاده
بازیگران: الناز شاکردوست، پژمان جمشیدی، مینا وحید، سروش صحت
خلاصه فیلم: فیلم سینمایی بی‌بدن، فیلمی جنایی است که از یک پرونده قضایی مهم الهام گرفته است. داستان فیلم با تغییراتی به یک پرونده معروف جنایی دهه ۹۰ اشاره دارد. البته کارگردان فیلم می‌گوید: داستان فیلم برداشتی آزاد از چندین پرونده قضایی واقعی است.
واقعیت پرونده‌: آرمان پسر نوجوانی بود که در۱۷سالگی متهم به قتل دوستش غزاله ۱۹ساله شد. پایان ارتباط دوستانه‌ای که در سفر نوروزی آنها با خانواده‌هایشان به آنتالیا (ترکیه) و از بسکتبال بازی کردن با یکدیگر شروع شده بود، به ارتباط بعد از سفر و دوستی انجامید و در‌نهایت بعد ازدوسال دوستی،دراسفندسال۱۳۹۲ به پایانی تلخ رسید.قتل غزاله ودرنهایت زندان طولانی‌مدت و اعدام آرمان.آرمان درتحقیقات اولیه به قتل اعتراف کرد، اما بعد ازآن منکرقتل شد. اوادعا کرده بود جسد را در چمدان گذاشته ودرسطل زباله‌ای انداخته اماهیچ‌وقت پیکرغزاله پیدا نشد. آرمان درزندان به درس ادامه داد وتا مقطع فوق‌لیسانس پیش رفت.

می‌خواهم زنده بمانم
سال تولید:۱۳۷۳ کارگردان: ایرج قادری
بازیگران‌: فرامرز قریبیان، فاطمه گودرزی، مهناز انصاریان و فتحعلی اویسی
خلاصه فیلم: اصلان (فرامرز قریبیان) و ماه‌منیر (مهناز انصاریان) به دلیل ناسازگاری ازهم جدامی‌شوند. باربد (سام محمدپور) پسری۱۱ساله است که نمی‌تواند تنهایی خود و مسائل خانوادگی‌اش را حل کند، بی‌توجهی پدر و مادرش هم مزید بر علت شده‌ است. او تنها در دفترچه خود خاطرات و مسائل روزمره‌اش را می‌نویسد. پس از ازدواج مجدد اصلان، باربد با وجود رابطه خوبی که با نامادری داشت اقدام به خودکشی می‌کند و نامادری (‌فاطمه گودرزی) متهم به قتل می‌شود.
روایت واقعی: مرگ مرموز پسر جوانی به نام پدرام یکی از پرسروصداترین پرونده‌های جنایی اوایل دهه۶۰ بود. پدرام که همراه پدر و نامادری‌اش زندگی می‌کرد به نظر می‌رسید خودکشی کرده اما با این وجود نامادری او متهم به قتل شد و تا مدت‌ها روزنامه‌های آن زمان دادگاه‌های او را پوشش می‌دادند تا این‌که پس از چند جلسه رسیدگی، قضات به دلیل قانع‌کننده‌ای برای قتل نرسیدند و نامادری پدرام تبرئه شد.

روایت‌های مختلف از ماجرای شهلا
پرونده شهلا جاهد و ناصر محمدخانی یکی از پرونده‌های جنجالی دهه ۸۰ بود که با گذشت دو دهه از این جنایت و قصاص زن جوان در زندان همچنان در فضای مجازی موضوعی داغ برای کاربران محسوب شده و هرازگاهی با طرح یک ادعا یا انتشار فیلمی دوباره جنجالی می‌شود. این جنایت ۱۷ مهر سال ۱۳۸۱درمیدان کتابی تهران رقم خورد و در جریان آن لاله سحرخیزان، همسر ناصر‌محمدخانی در خانه‌شان به طرز هولناکی به قتل رسید. فرزند لاله وقتی از مدرسه به خانه ‌بر می‌گردد با جسد مادرش رو‌به‌رو می‌شود. مأموران بعد از دستگیری چند مظنون در این رابطه به شهلا رسیدند و او را بازداشت کردند. اما منکر قتل بود. سرانجام شهلا مهرسکوت خود را شکست وبه قتل اعتراف کرد. پس از چند جلسه محاکمه جنجالی سرانجام شهلا به قصاص محکوم شد. حکم او پس از تأیید در دیوان عالی کشور سحرگاه دهم آذر۸۹ در زندان اجرا شد.مهناز افضلی اولین کارگردانی بود که سراغ این پرونده رفت و این جنایت و دادگاه شهلا را در مستند کارت قرمز روایت کرد. با گذشت بیش از ۲۰ سال از این جنایت هنوزبخش‌هایی ازدادگاه شهلا از این مستند منتشر ودرفضای مجازی جنجالی می‌شود.خشم و هیاهو، فیلمی است که گفته می‌شود هومن سیدی سال ۹۴ بر پایه پرونده شهلا و ناصرساخته است. این فیلم داستانی جنایی و پیچیده از زندگی یک خواننده را به تصویر می‌کشد و نام و شیوه روایت این فیلم، برگرفته ازرمان خشم وهیاهو نوشتهٔ ویلیام فاکنر است.سال ۱۳۸۹هم علی عطشانی فیلم یادم تو را فراموش راازروی این پرونده ساخت.درخلاصه داستان «یادم تو را فراموش» آمده است: دامون مربی برکنارشده یکی از باشگاه‌های پرطرفدار با دختری که سال‌ها پیش با او ارتباط داشته روبه‌رو می‌شود.

قاتلان سریالی سوژه مستند‌سازان
همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم پرونده شهلا ابتدا از سوی مهناز افضلی، مستند‌ساز مورد توجه قرار گرفت. در سال‌های گذشته مستندسازان بیشتری سراغ قاتلان سریالی رفتند و روایتگر مستند جنایت‌های قاتلان خونسرد بودند. محمد‌حسین حیدری، کارگردانی است که سال ۱۳۹۶ سراغ پرونده مهین قدیری، اولین قاتل زن سریالی ایران رفت. در این مستند جنبه‌های مختلف شخصیت مهین قدیری و پرونده قتل‌های او مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این پرونده بخش‌هایی از بازسازی صحنه قتل توسط مهین به نمایش گذاشته شده و تیم جنایی به تشریح اقدامات برای کشف راز این قتل‌ها پرداخته است. میکاییل دیانی، کارگردانی بود که سراغ پرونده بیجه رفت. قاتل خونسردی که ۱۶ کودک وچهاربزرگسال را درمنطقه پاکدشت و قیامدشت به قتل رساند. بیجه بعد از تجاوز به قربانیان آنها را از پا در می‌آورد. دیانی این پرونده را بعد از۱۵ سال بازخوانی کرده است. مازیار بهاری هم مستندی از قتل‌های سریالی سعید حنایی در مشهد ساخت. مازیار بهاری پس از حملات۱۱سپتامبر در سال ۲۰۰۱در مشهد در انتظار دریافت مجوز برای سفر به افغانستان و پوشش خبری سقوط طالبان بود. درهمان دوران سعیدحنایی، قاتل ۱۶زن دستگیر شد و با افتخار به جنایات خود اعتراف کرد. مازیار بهاری توانست یک روز با همسر، مادر، فرزند، برادران و دوستان حنایی مصاحبه کند و به این ترتیب این فیلم مستند شکل گرفت.بهاری درباره این مستند می‌گوید: خانواده او در دفاع از یک جنایتکار و بی‌ارزش دانستن زندگی ۱۶ قربانی او به دلیل این‌که روسپی بودند، مرا شگفت‌زده کرد. تکان‌دهنده‌‌ترین قسمت فیلم برای من صحبت‌‌های فرزند حنایی است که می‌گوید به راه پدرش ادامه خواهد داد.